Eenzijdige twijfel bij de Gereformeerde Bond

WaarheidsvriendDe voorzitter van de Gereformeerde Bond, ds. A.J. Mensink, heeft in De Waarheidvriend, het weekblad van de Bond, nogal ferme uitspraken gedaan over theïstische evolutie. Volgens Mensink is het accepteren van de evolutietheorie een weg die ‘onbegaanbaar en ontoegankelijk’ is. Hij richt zich vooral tegen theoloog Gijsbert van den Brink, die namens de Gereformeerde Bond bijzonder hoogleraar aan de VU is – tot 1 juli, want hij is inmiddels benoemd tot gewoon hoogleraar ‘Geloof en wetenschap’ aan diezelfde universiteit.

Al enkele jaren onderzoekt Van den Brink in diverse publicaties wat de gevolgen van het accepteren van evolutie voor de christelijke geloofsleer zijn. Als theoloog spreekt hij zich niet uit over evolutie, maar hij baseert zich wel op de vele christelijke wetenschappers die evolutie accepteren als een wetenschappelijk gegeven. Mensink heeft een aantal (theologische) vragen bij het accepteren van evolutie. Dit zijn bepaald geen onbekende vragen voor wie al een tijdje meeloopt in de discussies over geloof en wetenschap. Hoe zit het met Adam en de zondeval? Met de ‘goede schepping’? Wat doen we met Romeinen 5? Het zijn wezenlijke vragen, waar Van den Brink ook mee bezig is.

Maar wat ontbreekt in zijn artikel, is een heldere visie op wetenschap. Veel christenen zullen – net als ik – langs de weg van de wetenschap tot de conclusie zijn gekomen dat evolutie hele sterke papieren heeft. Dat vraagt inderdaad doordenking van bepaalde teksten. Overigens, dat je af en toe je geloofsstandpunten doordenkt is niet geheel nieuw. Er zijn tal van gelovigen die op zeker moment van de ene naar de andere stroming binnen het christendom overgaan. Er is een gestage stroom vanuit de PKN-kerken richting evangelische gemeenten, maar ook vanuit evangelische gemeenten stromen weer mensen weg, onder meer naar meer liturgisch ingestelde kerken. Er zijn inmiddels tal van christenen die zichzelf ‘postevangelisch’ noemen.

Het doordenken van je standpunten is gezond, en gebeurt om tal van redenen. En het kan dus ook gebeuren op basis van wat je ontdekt in de wetenschap. Maar Mensink zegt er alleen dit over:

‘In de eerste plaats hebben we een verdere doordenking nodig op het gebied van wetenschapsdefinities en -filosofie. Hoe zeker zijn theorieën over de oorsprong van de mensheid, en welk gezag moeten we aan deze theorieën toekennen? Het zijn immers verklaringsmodellen, die altijd aan verandering onderhevig zullen zijn. In welke mate bieden zij ons dan kennis, en welke aard heeft deze kennis dan?’

Dit klinkt heel redelijk, maar doordat hij evolutie ‘onbegaanbaar en ontoegankelijk’ noemt, krijgt deze opmerking een geheel andere lading. Want hij kan blijkbaar niet accepteren dat hij de doordenking zal blijken dat het gezag van de evolutietheorie wellicht groot is.

We mogen alleen maar twijfelen aan de wetenschap, niet aan onze theologische interpretaties. Mensink negeert hier de waarschuwing van Paulus, die in 1 Kor 13:12 zegt dat ons kennen (van God!) nu nog onvolkomen is. Daarmee snijdt hij de weg naar een eerlijk onderzoek van de wetenschappelijke gegevens af. En dat is kwalijk, want daarmee diskwalificeert hij ‘Bonders’ met een natuurwetenschappelijke achtergrond. Hij heeft hen niets te bieden, behalve zijn machtswoord: evolutie is een no-go area.

Nogmaals, ik heb niets tegen de theologische vragen die hij stelt. Ik deel die vragen ook, maar heb in de loop der jaren ook wel wat antwoorden gevonden. Geen sluitende antwoorden, maar dat is nou net een van de ontwikkelingen die mijn eigen geloofsleven heeft doorgemaakt. De zekerheid over de kern van mijn geloof (die goed gedekt wordt door de klassieke belijdenissen, zoals die van Nicea) is toegenomen, maar buiten die kern ben ik veel minder uitgesproken geworden.

Waar de evangelisch-charismatische stroom waarin ik mijn geloofswandel begon nogal sterk was in zekerheden, ben ik nu van mening dat we God niet in onze zak kunnen hebben. We kunnen Hem niet narekenen in alles. We kunnen Hem wel vertrouwen, maar dat is wat anders. Ik sta dan ook helemaal achter het commentaar van Koert van Bekkum (docent aan de TU Kampen) over deze kwestie:

‘Leg daarom niet te veel bij voorbaat vast, maar vraag door. Laat het gaan over de Schrift als geschenk. Tref de bevindelijke toon. En alstublieft, sla niet ongemerkt de weg in van calvinisme naar rationalisme.’

Please follow and like:

153 gedachten over “Eenzijdige twijfel bij de Gereformeerde Bond”

  1. @René,

    Waarom nodig je ze niet uit hier, op “Sterrenstof” voor een debat “Fransen – Mensink”? Of anders “Fransen-Klaassen” of “Fransen & van den Berg – versus Mensink & Klaassen” ? Zo een deba, daar kan iedereen wat van opsteken.

  2. @Leon
    Goed idee!

    Waarom ook niet een mogelijk debat Tom Zoutewelle versus Leon van den Berg?

  3. @ Gerdien
    M.a.w. mensen in Nederland begrijpen het onderwerp niet?

    Tijd om het duidelijk uit te leggen zodat het onderwerp wel goed begrepen wordt. De toon maakt daarbij de muziek.

  4. @ Leon, Thérèse

    Goed voorstel. Zou leuk en leerzaam zijn om hier zo’n discussie op te zetten.

  5. “Waarom ook niet een mogelijk debat Tom Zoutewelle versus Leon van den Berg”

    Ja, leuk. Tom, ik nodig je hierbij uit.

  6. @Michel
    Laat duidelijk zijn dat Maarten de Geodetectie en Gert-Jan van Heugten (degenen die actief zijn op blogs) geen ene moer van evolutiebiologie weten.

  7. @Leon,

    Hei idee met betrekking tot een debat tussen jou en Tom Zoutewelle is niet van mij persoonlijk, ik heb het “eerlijk gestolen” van …….jou!

    http://www.geloofenwetenschao.nl
    link: http://www.geloofenwetenschap.nl/index.php/opinie/item/435-leren-van-creationisten-een-tweevoudige-oproep/435-leren-van-creationisten-een-tweevoudige-oproep.html?start=50
    blad 3
    26092013
    16.37

    Als de desbetreffende geoloog (Tom Zoutewelle) iets fascinerends te vertellen heeft dan daag ik hem hier uit om op “geloofenwetenschap” een debat met mij aan te gaan.

    Voor zover ik weet cq gelezen heb, heeft Tom daar niet op gereageerd.

  8. Thérèse,

    Ja, daar kon ik mij ook al iets van herinneren. Maar Tom Zoutewelle is, voor zover ik weet, thans nauwelijks actief op het gebied van creationnisme en niet op het gebied van theologie.

    Kijk, wat mij nu zo frappeert in die artikelen van Mensink en Klaassen zijn, afgezien van hun uitspraken over de wetenschap, hun uitspraken over hun theologie. Een, volgens mij, simplistische theologie, te gemakkelijk, één – twee shortcuts zonder dieper na te denken, zonder Bijbelteksten én aartsvaders te bespreken met teksten die volgens mij lijnrecht lijken te staan op hun theologische beweringen. Daar wil ik wel eens met hun in een openbaar debat.

    En voorts natuurlijk over hun uitspraken over de wetenschap die met één – twee muisklikjes door de opgroeiende jeugd onderuit te halen zijn.

  9. @ Gerdien,

    Ik ken het, kom er niet zo vaak als hier.

    Ik heb het niet over Geodetective en Gert-Jan. (Het was me overigens al duidelijk hoe je over hen dacht. Ik kom regelmatig hier.) Het gaat me om theologen als Mensink, Klaassen en Van den Brink. Misschien moet je hen eens wijzen op je blog, als dat nog niet is gebeurd.

  10. @Michel, zowel Klaassen als Mensink zijn gemeentepredikant – ze hebben wel theologie gestudeerd, maar in het kader van de kerkelijke opleiding.

    Qua debatten: er zijn twee besloten debatten geweest over schepping/evolutie, georganiseerd door ForumC, waar zowel creationisten als TE’ers aanwezig waren (uit wetenschap, theologie en media). Zie mijn verslag (dat ook bij BioLogos is verschenen).

    Er is een belangrijk verschil met openbare debatten (zoals op blogs) en besloten debatten. Ze hebben elk hun doel. Wanneer ik in dit stadium met Mensink in de clinch zou moeten, zou dat vermoedelijk in besloten sfeer zijn. Dat is doorgaans vruchtbaarder. Maar een publiek debat helpt weer om de meningen helder tegenover elkaar te zetten.

    Maandag moet ik een boek inleveren bij een uitgever, dus vandaar dat ik de laatste tijd wat afwezig was – ook hier! Na volgende week kan ik weer wat (besloten) correspondentie oppakken en wie weet wat er dan nog op dit blog verschijnt 🙂 .

  11. @Leon,

    Mogelijk leest Tom Zoutewelle dit blog niet. Heb je hem ook via andere kanalen uitgenodigd tot debat? Het zou jammer zijn als hij de uitnodiging mist.

  12. @Leon,

    Indien René geen adres zou hebben, dan kan misschien de wetenschapsredaktie van het Reformatorisch Dagblad die jou verstrekken.

    link: http://www.digibron.nl/search/detail/013c88f99c232cc7ca408c08/stuifmeel-van-tropische-planten-op-zuidpool/1

    Drs. Tom Zoutewelle, verbonden aan de Stichting Creaton, stelt in een reactie dat de publicatie, evenals eerdere artikelen, erop wijst dat de CO2-concentraties op aarde vroeger hoger waren dan nu. „Daar wijzen creationisten al langer op. Het is wellicht nog een overblijfsel van de wereld voor de zondvloed en maakte deel uit van de oorspronkelijke scheppingsorde.”

  13. Dat er meer CO2 in de atmosfeer zat, zo’n 50 miljoen jaar geleden, wezen de auteurs van de publicatie zelf al op. Maar ook dat dat niet genoeg is om palmbomen op de kust van Antarctica te krijgen: daar is meer voor nodig, zoals een warme golfstroom (zoals de noordelijke die nu palmbomen in Ierland mogelijk maakt).

    Zie http://www.sciencedaily.com/releases/2012/08/120801132339.htm

  14. @René en Tom,

    Ik ben bereid.

    Ik stel voor hier op Sterrenstof, bijvoorbeeld een debat van één op één waar alleen ik en Tom aan mee mogen doen. Misschien kunnen we allebei dan twee argumenten aandragen, één met betrekking tot een al dan niet “oude” Aarde (of oud leven op Aarde) en één met betrekking tot evolutie. Spelregels te bepalen door René.

  15. @ Rene en Leon,

    Klinkt goed, zou leuk zijn. Maak er een apart debatblog van…

  16. @allen, ik weet nog niet of een blogdiscussie de beste manier is. Daarnaast: het staat Tom vrij daar geen zin in (of tijd voor) te hebben. Het is niet de bedoeling hem hier voor het blok te zetten.
    Dus: leuk idee, maar alleen als beide partijen enthousiast zijn (en ik genoeg tijd kan vrijmaken voor moderatie).

  17. @René,

    Ik zie Tom vaak druk bezig met het organiseren van conferentie’s, meedoen aan debatten: aan Tom kan het niet liggen. We hebben nu een unieke mogelijkheid, voor het eerst twee nederlandse experts, twee geologen, met elkaar in debat.

    Er zitten een aantal grote voordelen verbonden aan een blogdiscussie : beide partijen kunnen rustig nadenken over een antwoord en een vraag, we kunnen ons in een onderwerp verdiepen, er is geen “claque”, iedereen kan het volgen. En dat laatste is juist een voordeel van de geologie ten opzicht van de biologie : het is veel aanschouwelijker (volgens mij dan).

    En wat dat modereren betreft, ik beloof plechtig om niet op de man te spelen, geen grof taalgebruik te hanteren, zo veel mogelijk inhoudelijke argumenten aan te dragen zonder mijn eigen oordeel daarbij uit te spreken en mij aan jouw spelregels te houden (tekstlengte, onderwerp enzovoorts). Ik heb er alle vertrouwen in dat Tom dat ook zal doen

  18. Ja, dat radio-gesprek zou een aardig startpunt voor een diepgaande discussie kunnen zijn. In zo een radio gesprek blijft de discussie meestal beperkt tot het ventileren van wat standpunten. En ook tijdens een congres kan ieder zijn eigen visie uitdragen zonder dat de spreker dan echt aan de tand gevoeld kan worden of hij zijn critici met extra gegevens van repliek kan dienen. Dat kan wel bij een blog-discussie.

    Tom wil “samen” onderzoek doel. Wel, dat kan wat mij betreft nu en hier. Elders mag ook.

  19. Misschien ook interessant voor jullie (mensen die geen RefDag lezen):
    – Interview met Cees Dekker:
    http://www.refdag.nl/nieuws/binnenland/cees_dekker_babystapjes_om_het_leven_te_begrijpen_1_912197

    – Reactie van Peter Borger:
    http://www.refdag.nl/opinie/bouwen_van_levende_cel_op_voorhand_mislukt_1_913987

    – Reactie van Rene Fransen, (nog) achter betaalmuur:
    http://www.digibron.nl/search/detail/e1ff7b3d855da9126e66a49257557d82/te-snelle-conclusies-over-cel?authenticated=false#

    Misschien dat dit ergens anders geplaatst moet worden, prima, verplaats deze reactie dan maar. 😉

  20. Hmm… mijn reactie zou ook gewoon gratis leesbaar moeten zijn op de RefDag site. Ik heb er even een mailtje achteraan gesturd.

    UPDATE – Inderdaad, eind van de morgen online op Refdag.nl

  21. “In zijn reactie in het RD van 23-5 op mijn artikel ”Bouwen van levende cel op voorhand mislukt” (RD 22-5) maakt opponent René Fransen een aantal ernstige fouten en misinterpretaties, waardoor er een verkeerd beeld van de huidige stand van de biologie ontstaat.”

    Ha ha ha !
    Zulke hopeloze uitspraken blijven toch op mijn lachspieren werken …

  22. De laatste paragraaf in Peter Borger’s reactie (ik weet hem, veel te veel eer er sowieso op te reageren …. mea culpa) is natuurlijk de meest interessante (het merendeel erboven is bewezen flauwekul):

    “Tegen beter weten in blijft Fransen de onhoudbare theorieën van de Darwinisten verdedigen. Dat is jammer, want er zijn wel degelijk wetenschappelijke alternatieven, die niet alleen de biologische evolutie includeren, maar ook Genesis en God als Schepper in ere houden.”

    In die eerste zin beschuldigt hij René ervan bewust te liegen (=tegen beter weten in iets anders beweren). Zo’n lasterlijke uitspraak zou ik zelf toch niet in een krant plaatsen, ook al bestaan “Darwinisten” natuurljk helemaal niet, dus kun je ze ook niet verdedigen.

    In het laatste deel van z’n laatste zin is hij eindelijk, na vele jaren, eens open over z’n (enige) motivatie voor z’n schrijfsels. Dat heeft lang geduurd.

  23. Tsja, PB gebruikt een heleboel woorden om niet op mijn argumenten in te gaan. De ui-test, bijvoorbeeld. Ik heb nog een kattebelletje naar het RD gestuurd, maar doorgaans hanteren ze de A-B-A regel, en ik ben daarin de B.
    Een gemotiveerde lezer prikt zo door zijn proza heen, dat wel.

  24. “… reageert dr. Peter Borger op René Fransen …” schrijft het RD.

    Waarom niet “dr. René Fransen”?

  25. @Ludo, was mij ook opgevallen. Maar: Peter is nog actief in het onderzoek, ik ben daar al 19 jaar uit weg. Ik ben daarom wat terughoudend in het gebruik van mijn titel – een doctorsgraad behaald in de nefrologie in 1994 is op zich niet zo relevant voor een discussie over ENCODE. Al ben ik dan weer wel zo eigenwijs dat ik denk e.e.a. beter te weten dan Peter 😉 .

  26. René, het is natuurlijk niet bepaald moeilijk één en ander beter te weten dan Peter Borger 🙂
    Met of zonder doctorsgraad.

    Komt er nu nög een B-tje, René ? Nee toch ?

  27. “Het is niet wetenschappelijk om het belang van de Encode data te ontkennen, reageert Peter Borger op René Fransen.”

    Zonder titels, hier.

    Maar René ontkent natuurlijk het belang van Encode helemaal niet. Het verschil met de schrijver van dit derde A-tje is dat hij de resultaten van Encode wél begrijpt.

  28. En heeft Tom Zoutewelle nog gereageerd op een of andere wijze? Ben benieuwd…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.