Op 17 september komt kosmoloog Lawrence Krauss naar het KennisCafé in De Balie, om te praten over zijn boek ‘Universum uit het niets’. Dat boek heb ik voor de zomerstop gelezen en mijn recensie ligt bij het ND. Ik geef dus nog even niet mijn uitgebreide mening over Krauss’ boek, maar ik hoop dat mijn stuk voor 17 september in de krant komt, en dan zal ik in meer detail iets schrijven op dit weblog.
Ondertussen is er op het blog van Paul Delfgaauw een tamelijk kritisch stuk te lezen. En ik mag zeggen: ik ben ook kritisch, maar vooral over de extrapolaties die Krauss maakt. Wat hij te zeggen heeft over het universum – voor zover dat echt te volgen is voor niet-kosmologen – is fascinerend en moet tot nadenken stemmen.
Het is een beetje jammer dat Krauss geprogrammeerd is met Herman Philipse, beide heren mogen uitleggen wat de gevolgen zijn voor wetenschap, samenleving en religie. Vermoedelijk zullen de twee het wel zo’n beetje eens zijn en dat is niet het recept voor een spannende avond.
Het was een mooie avond om een stukje langs de grachten te lopen vol verwachting op wat voor nieuwe onverwachte inzichten er op de eindbestemming van de wandeling , het café de balie, zich zouden ontvouwen .Het cafe was zo vol dat een aantal mensen op trap moesten zitten. Maar het verhaal viel niet echt mee. Het verhaal van Krauss was tot op de kleinste grap gelijk aan zijn voordrachten die je zo op youtube kan bekijken. Zeker een gedreven verteller , en bij het beantwoorden van de vragen bemerk je wel dat hij wel wat meer in huis heeft dan een ingestudeerd verhaal, maar als je het YouTube filmpje al gezien had kwam het bijna gênant over.
Krauss bestempelt zichzelf als een antitheist , maar afgezien van enige nare ervaringen bij discussies met religieuze tegenstanders kwam niet erg duidelijk naar voren dat hij verder veel wist van het onderwerp.
Philipse deed in ieder geval een poging om wat kritische vraagtekens te zetten bij enige religieuze noties waar Krauss zich in zijn boek naar voren brengt.
Ook bracht hij het verhaal van Krauss in perspectief omdat hij wat navraag had gedaan bij bevriende kosmoloog die het verhaal van Krauss bestempelde als hoogst speculatief.
In physica speelt god geen enk
Het was een mooie avond om een stukje langs de grachten te lopen vol verwachting op wat voor nieuwe onverwachte inzichten er op de eindbestemming van de wandeling , het café de balie, zich zouden ontvouwen .Het cafe was zo vol dat een aantal mensen op trap moesten zitten. Maar het verhaal viel niet echt mee. Het verhaal van Krauss was tot op de kleinste grap gelijk aan zijn voordrachten die je zo op youtube kan bekijken. Zeker een gedreven verteller , en bij het beantwoorden van de vragen bemerk je wel dat hij wel wat meer in huis heeft dan een ingestudeerd verhaal, maar als je het YouTube filmpje al gezien had kwam het bijna gênant over.
Krauss bestempelt zichzelf als een antitheist , maar afgezien van enige nare ervaringen bij discussies met religieuze tegenstanders kwam niet erg duidelijk naar voren dat hij verder veel wist van het onderwerp.
Philipse deed in ieder geval een poging om wat kritische vraagtekens te zetten bij enige religieuze noties waar Krauss zich in zijn boek naar voren brengt.
Ook bracht hij het verhaal van Krauss in perspectief omdat hij wat navraag had gedaan bij bevriende kosmoloog die het verhaal van Krauss bestempelde als hoogst speculatief.
Het feit dat we node een overkoepelende theorie missen waar de zwaartekracht ook in zit helpt natuurlijk ook niet
“In zijn werk in de fysica speelt god geen enkele rol. ” Was een wat wereldvreemd argument . Voor 99%van de mensen speelt fysica ook geen enkele rol maar dat wil niet zeggen dat het niet belangrijk is.
Natuurlijk werd weer geprobeerd het antropisch argument te weerleggen met multi universal, maar ja dat is nu nog te veel een stoplap .
Grappig was wel dat een behoorlijk deel van het publiek graag in de handen klapten bij elke sneer over het geloof, maar afgezien van versterkt groepsgevoel kon je er bepaalt niet uit afleiden dat dat gebaseerd was op groot redelijk inzicht.
Oops dat heb je met een iPad. Je slaat een keer naast een toets en je hebt een reactie zonder dat je er erg in hebt!
Een optreden voor vooral eigen publiek dus …
Ben wel nieuwsgierig wie die ‘bevriende kosmoloog’ van Philipse is.
Laat ik het zo zeggen: je moet niet alles wat in je wiskundige model tegenkomt meteen als fysische realiteit zien. Zie b.v. http://arxiv.org/abs/0912.2874; dat is nogal ingewikkeld voor wie niet met de wiskunde van QFT vertrouwd is, maar er is wel uit op te maken dat dingen als vacuüm polarisatie (virtuele deeltjes) niet letterlijk genomen moeten worden: de wiskundige constructie van QFT levert wiskundige beelden op die je niet zo maar metaforisch als fysische realiteit kunt opvatten. Ik begrijp dat Krauss nogal op dit soort metaforische beelden leunt; de wereld is door een quantum fluctuatie ontstaan etc. Wiskundigen vinden de QFT als wiskundige constructie nogal merkwaardig (fout), alhoewel de QFT voor processen zoals ze die in de LHC meten wel weer erg goed werkt. Een merkwaardigheid is b.v. dat in de QFT “positie” van een deeltje niet bestaat. Er wordt in de berekeningen van scattering processes altijd met impuls p gewerkt, zodat dit niet opvalt, maar het is wel zo. Daarover gaat dat arxiv artikel: localisation. Op p. 3 daarvan staat b.v. “One of the aims of this article is to collect some facts which, somewhat oversimplified, show that besides sharing the notion of Hilbert space, operators, states and Planck’s constant ℏ, QM and QFT are conceptually worlds apart and yet they harmonize perfectly in the asymptotic region of scattering theory.” Dat is niet algemeen bekend.
Praktische QFT voor deeltjes fysica gaat altijd over scattering; het feit dat QFT in deze “asymptotic region” uitstekend werkt (want dat is zo), is geen reden om alle beelden uit de QFT als fysische realiteit te zien, aldus het arxiv artikel.
Een leuk, en relatief eenvoudig, artikel over dit onderwerp is http://philsci-archive.pitt.edu/8890/1/critique_sep10.pdf Het laat de spanning zien tussen wiskundige strengheid en pragmatische fysische modelvorming.
Krauss zou dat artikel misschien ook eens moeten lezen, om over Dawkins in deze context maar niets te zeggen – het is allemaal niet zo eenvoudig …
Een “Introductie” van QFT is te vinden op http://staff.science.uva.nl/~jsmit/qft07.pdf
Uit die introductie blijkt wel, denk ik, dat je zonder natuurkundige achtergrond niet zo gemakkelijk kunt begrijpen waar het allemaal over gaat bij QFT.
Zie echter par. 2.8, waarin staat dat in QFT de “positie” van een deeltje niet bestaat, wat al aangeeft dat er iets met QFT aan de hand is. Daar gaat dat arxiv artikel ook over: localisation. Niet iedereen die QFT bestudeert is zich bewust van deze eigenaardigheid, omdat altijd in termen van impuls p wordt gewerkt; de positie van een deeltje speelt bij de experimenten in de LHC ook geen rol, in tegenstelling tot impuls.
Maar Martin, dit boek is toch geschreven voor mensen zonder natuurkundige achtergrond ?
Als je het niet eenvoudig houdt ben je je lezers kwijt …
@Martin
Tjonge een ouderwets degelijke bijdrage. Aan eufemismen ontbreekt het ook niet , “niet zo gemakkelijk” Ja ja
Voor de zekerheid de pdf ’s maar gedownload voor een van de miezerig koude winterdagen waarbij je toch niet kunt schaatsen.
Maar het is me niet duidelijk hoe deze reactie in verband staat met het kosmologie verhaal van Krauss
Om toch iets aan het verhaal van Krauss over te houden ,hierbij heel kort Krauss zijn verhaal. (zoals ik het begrepen heb.)
Een heelal uit het niets :
1: Krauss wil een vlak heelal (dat is een heelal dat zoveel massa heeft dat het uiteindelijk net niet in elkaar stort)
De reden daarvoor is niet alleen dat hij dat mathematisch het mooist vind , maar dat in dat geval de totale energie van het heelal 0 is en dat je daardoor aannemelijk kan maken dat het heelal spontaan uit een quantum fluctuatie kan ontstaan. En als dat zo is heb je helemaal geen schepper nodig!!
2: Om dat voor elkaar te krijgen moet het heelal een te berekenen hoeveelheid massa en energie bevatten.
=> Wegen van het heelal: aan de hand van de afbuiging van licht dat langs clusters van sterrenstelsels gaat kun je zien hoeveel massa er globaal in het heelal zit. Het blijkt dan dat er 50x zoveel massa in donkere materie zit dan in zichtbare materie en dat de totale massa 30% is van wat je nodig zou hebben voor een vlak heelal
Waar is die andere 70% ??, die blijkt te zitten in de donkere energie , waardoor het heelal versnelt uit elkaar dijt. Deze versnelling is ook experimenteel aangetoond
Uit een meting aan de hoek-grootte van de structuren in de Big Bang kun je verder experimenteel aantonen dat het heelal vlak is .
QED
(Hij gaf overigens aan het begin van zijn praatje aan dat 90% van de massa van een proton in de “lege ruimte “zit die in het proton aanwezig is tussen de Quarks.
Verder was berekent dat vacuüm energie 1E120 (dus 1 met 120 nullen)x zoveel is als de zichtbare materie , maar deze overmaat kon op een of andere manier geneutraliseerd worden dmv symmetrieen?? En zo niet dan klopte het gewoon niet)
Vraag van mijn kant: Hoe kan de totale energie 0 zijn als de totale massa+ energie positief is?
Oops
het moet zijn:
Uit een meting aan de hoek-grootte van de “structuren” in de achtergrondstraling kun je verder experimenteel aantonen dat het heelal vlak is
@André:
Ik had http://www.reasons.org/articles/universe-from-nothing-a-critique-of-lawrence-krauss-book-part-1 gezien. Daar staat
“Virtual particle production is a natural outcome of the uncertainty principle of quantum mechanics. This principle states, in part, that quantum fluctuations in the universe’s space-time fabric will generate particles, provided those particles revert to quantum space-time fluctuations before any human observer can detect their appearance. Typically, the particles so produced must disappear in less than a quintillionth of a second. Since these particles cannot be detected directly, physicists refer to them as virtual particles. Krauss suggests that the entire universe may have popped into existence by the same means”.
De vraag is dan, of virtual particles echt bestaan. Je moet daarvoor naar de QFT kijken en zien waardoor er virtual particles in de wiskundige formulering verschijnen. Uit het artikel van Schroer blijkt dat je moet uitkijken voor metaforische beelden die zijn gebaseerd op wiskundige artefacten. Het artikel van Wallace laat zien dat QFT wiskundig gezien niet helemaal zuiver is, wat extrapolaties zoals die van Krauss nogal gedurfd maakt.
Ik heb dus geen zin om het boek van Krauss te lezen.
@Martin
Ah dat verheldert de zaak.
Ik ga het boek ook niet lezen, bevat dezelfde plaatjes als zijn praatje bij de Balie (of youtube) .
Had ook geen enkele moeite om het boek te laten liggen ondanks de uitgelezen kans om een door de meester gesigneerd examplaar te kunnen bemachtigen.
De site waar je naar verwijst heeft overigens tamelijk uitgesproken uitgangspunten . Niet bezorgd dat de “wetenschappelijke objectiviteit ” daardoor mogelijk wat te lijden zou kunnen hebben?
Uit metingen uit de hoek-grootte van de”structuren in de achtergrond straling, kun je verder experimenteel aantonen dat het heelal vlak is.
mm…zijn wij dan de bekende platlander,s, in de tweede dimensie? hoe moet je dat voorstellen,een plat universum?
heeft dat een boven en een onderkant, en wat zit daar dan weer onder of boven, experimenteel gesproken?
(als ik vragen mag)