Zo af en toe ga ik na wat verschillende media over evolutie zeggen. Op die manier kwam ik bij het Katholiek Nieuwsblad deze kop tegen: ‘Universiteit Groningen zaagt aan poten darwinisme’. Los van het feit dat in Groningen de enige RIJKSuniversiteit van het land staat, bevreemde deze kop mij. Ik ben als ‘science writer’ aan deze instelling verbonden maar wist hier niets van!

Het stukje is geschreven naar aanleiding van een nieuwsbericht in het tijdschrift Science ($). Ten minste, dat is de eerste bron die de auteur meldt, maar feitelijk gaat het om een bewerking van een artikel op Evolution News and Views, een website gelieerd aan het Discovery Institute, en dat is weer de drijvende kracht achter de Amerikaanse Intelligent Design beweging.

Maar waar gaat het eigenlijk over? Frank Johannes, werkzaam bij de RU Groningen bij de onderzoeksgroep Bioinformatica, heeft op een congres een prestentatie gehouden over proeven met de modelplant Arabidopsis. Ik citeer het KN:

Onderzoek onder leiding van Frank Johannes zou uitwijzen dat onder invloed van de omgeving een plant duurzaam kan veranderen. Maar niet alleen via het door toeval gestuurde en daarom zeer trage mechanisme van mutatie en selectie, dat sinds Darwin wordt gepostuleerd. Het kan veel sneller gaan, doordat directe aanpassingen aan de omgeving erfelijk worden opgeslagen.

Het gaat om epigenetische veranderingen in het DNA. Dit zijn geen veranderingen in de genetische code, het gaat om veranderingen in de structuur van het DNA molecuul die de activiteit van genen kunnen beïnvloeden. De meest bekende is methylering (waar een methylgroep op het DNA wordt gezet). Methylering kan plaatsvinden bij specialisatie van een (stam)cel, maar ook onder invloed van externe prikkels.

Het is al tamelijk lang bekend dat dit fenomeen bestaat. Kinderen uit de hongerwinter hebben bijvoorbeeld een grotere kans op bepaalde ziekten, vermoedelijk omdat de methylering van hun DNA anders is verlopen. En ook Johannes heeft hier al vaker over gepubliceerd. Verder is bekend dat deze effecten in sommige gevallen doorgegeven worden aan volgende generaties.

Het is niet echt een ‘nieuwe’ tak van wetenschap, maar recent zijn er wel veel meer gegevens beschikbaar gekomen, onder meer doordat methylering nu beter in kaart is te brengen. Ook op deze blog is er al eerder over geschreven. En voor het ND schreef ik al eens ‘Een update voor Darwin‘ (€).

Is dit nu inderdaad zagen aan de poten van het Darwinisme? Absoluut niet. Het mechanisme van DNA verandering en natuurlijke selectie blijft gewoon overeind staan. Wel is het zo dat epigenetische veranderingen op kortere termijn kunnen werken, reden waarom iemand als Theunis Piersma (zie m’n eerdere blog) denkt dat het belangrijk is voor snelle evolutionaire aanpassing.

Hoe groot het belang van epigenetica voor evolutie is, is nog niet duidelijk. Er is nog te weinig informatie om daar harde uitspraken over te doen. Maar het doet niets af aan het bestaande bewijs voor evolutie, noch aan de algemene theorie.

Evolution News and Views eindigt trouwens met een nogal merkwaardige alinea:

What does this mean for the theory of intelligent design? It’s too early to say. If experiments continue to support epigenetic inheritance, additional research questions will arise. Do the epigenetic marks ever become encoded in the DNA sequence, or are they temporary? Are epigenetic marks subject to natural selection? What directs the methylation activity?

Het epigenetisch markeren van DNA is een process dat onder controle staat van de genen. Dat heeft Johannes al eerder laten zien. De vraag of epigenetische markeringen ooit ‘gecodeerd in het DNA’ kunnen raken laat zien dat de auteur werkelijk niets van het onderwerp snapt. Het gaat om twee totaal verschillende systemen: de genetsiche code, en chemische groepen die toegankelijkheid en activiteit van stukken DNA reguleren.

Met dit soort onzinnige opmerkingen laat de ID beweging zich weer eens van z’n slechtste kant zien.

NB: de bevindingen van Johannes die op het congres zijn gedeeld moeten nog worden gepubliceerd, en tot die tijd wil de onderzoeksgroep niet ingaan op de resultaten.

Please follow and like: