Ik kwam net een artikel in het Reformatorisch Dagblad tegen, dat toch een beetje opviel. Een geoloog die afgelopen week aan de VU promoveerde, vertelt waarom hij niet zo’n moeite heeft met een oude aarde.
Hopelijk komen er meer van dit soort genuanceerde verhalen! Het afgelopen jaar waren de stukken in het RD grotendeels zeer sterk pro jongeaarde en tegen alles wat riekt naar evolutie.
Please follow and like:
Ik had vroeger een leraar geschiedenis uit reformatorische hoek, die in ‘vroegere’ hoogtechnologische (in onze betekenis) beschavingen geloofde. Volgens mij op grond van diverse onverklaarbare opgravingen van straaljagers ofzo.
Hij droeg deze opvatting niet zozeer uit, maar het was wel bekend. Gelukkig wist hij ook heel veel van de meer recente geschiedenis.
… maar wel mooi inderdaad, die nuancering. Afgelopen week miste ik dat in P&W (ja, daar kom ik weer aan, maar dit keer meen ik het serieus). Link:
http://pauwenwitteman.vara.nl/Archief-detail.113.0.html?&tx_ttnews%5Btt_news%5D=14314&tx_ttnews%5BbackPid%5D=116&cHash=706c80678c
Het ging over een kindje uit Haïti dat geadopteerd was door NL ouders. Ze hadden het erover dat het kind altijd had moeten ‘overleven’ (zorgen dat je als eerste bij het water bent, etc.).
Toen zei Paul (of Jeroen, ik weet het even niet meer): “een soort Darwin-achtig…”
In hoeverre heeft dit met Darwin te maken, vraag ik me af. Dat gaat over variatie en natuurlijke selectie. Niet om overleven.
Wat er bedoeld wordt, is dat het kind dus beter aangepast is aan zijn omgeving dan andere kinderen. De vraag is of deze ‘overlevingsdrang’ niet al ingebakken zit in het kind.
Misschien zit dit dan meer in het ene kind dan in het andere. In die zin is het ene kind misschien beter aangepast dan het andere. Maar omgevingsfactoren spelen hierin natuurlijk een grote rol, misschien wel even groot.
Moet je hiernaast ook niet constateren, dat dit ‘beter aangepaste’ kind later de rekening gaat betalen voor dit toch wel onnatuurlijk leven? Tenzij hij zodanig wordt begeleid, dat hij er zonder al te veel kleerscheuren van af komt?
Variatie en natuurlijke selectie lijkt me in dit verband toch een erg speculatief begrip, waar de nuance toch wel vereist is. Dat is het woord wat deze post rechtvaardigt bij dit blog: nuance.
Overigens: vanavond Neuropsycholoog Margriet Sitskoorn over haar boek over de verleiding van zonden:
“De zeven hoofdzonden – hebzucht, afgunst, trots, luiheid, woede, lust en vraatzucht – hebben een eigen plek in het menselijk brein. Volgens Sitskoorn “zetten ze ons aan tot asociaal gedrag, maar ze hebben ook iets sociaals in zich.” In haar boek beantwoordt ze de vraag waarom we aan onze zonden blijven toegeven.”
Hier komt de wetenschap misschien wel gevaarlijk dicht bij moraal (waar ze volgens velen niets te zoeken heeft). Ik ben benieuwd..
arnoud
hmm, die link werkt weer niet. Het was de uitzending van 19 januari..
Helaas verward Jeroen P. hier conditionering van gedrag met natuurlijke selectie. En zodra de wetenschap zich met de moraal gaat bemoeien,dreigt natuurlijk weer de ‘is-ought-fallacy’ van Hume (die oorspronkelijk bedoeld was om de natuurlijke theologie een draai om de oren te geven, ironisch genoeg).
Overigens denk ik, dat de wetenschap wel iets kan zeggen over het ontstaan van moraal.
@René,
“Overigens denk ik, dat de wetenschap wel iets kan zeggen over het ontstaan van moraal.”
Doel je dan bijvoorbeeld op vragen over ‘wreedheid’ in de natuur?
En op samenwerking voor het behoud van de soort?
Ik wil het niet op voorhand afdoen, maar wordt de interpretatie van ‘zonde’ dan niet heel ingewikkeld?
En wat betreft Jeroen P. Klopt het dat het ‘grote publiek’ eigenlijk een verkeerd beeld heeft van de evolutietheorie (Zelfd ná het Darwinjaar)?
Ik weet dat er op allerlei gebieden een verkeerd beeld is. Ik kan me al opwinden als er fout wordt geïnformeerd over elektriciteit en electronica bijvoorbeeld (bijv: een apparaat gebruikt 35 Watt per uur). Herken je dat?
groet,
arnoud
Ik heb nu pas het artikel gelezen in het RD.
De geoloog Hardebol laat zich niet verleiden tot het doen van zwart-wit uitspraken.
“Wetenschap is niet puur atheïstisch-materialistisch. En ik heb bijvoorbeeld geen puur letterlijke opvatting van de Bijbel. Mijn neoconservatieve opvatting van de Bijbel gaat prima samen met het bedrijven van wetenschap.”
Ik kan me daar wel in vinden.
Het komt op mij over als intellectuele luiheid. Als academicus moet je de drive hebben om de dingen te doordenken.
@Albert,
Ik zou me daar niet zo bezorgd over maken. Als academici lui zijn in het denken, liggen ze eruit.
Je maakt nogal een statement naar iemand die eerlijk kijkt naar de dingen die hij ‘ziet’ (letterlijk) en de dingen die hij ‘ziet’ (figuurlijk).
Is het luiheid om te accepteren dat je bepaalde dingen niet weet, maar wel constant op zoek bent om dingen te weten te komen?
groet,
arnoud
“Het komt op mij over als intellectuele luiheid. Als academicus moet je de drive hebben om de dingen te doordenken.”
Niet voor het één of het ander, maar ben jij dan academicus? ‘De dingen’, wat houden die zoal in?
“Is het luiheid om te accepteren dat je bepaalde dingen niet weet, maar wel constant op zoek bent om dingen te weten te komen?”
Arnoud, dat heb ik niet in het artikel gelezen. Geloven dat God in 6 dagen geschapen kan hebben en in evolutie geloven vraagt om uitleg. Dan moet je niet zeggen dat je nog niet weet hoe je dit kunt rijmen. Je kunt geen twee tegenovergestelde dingen geloven zonder te weten hoe je ze zou kunnen harmoniseren.
“Niet voor het één of het ander, maar ben jij dan academicus? ‘De dingen’, wat houden die zoal in?”
Wat maakt het uit wat ik ben? Het gaat hier om argumenten, niet om existentiële factoren. Ik verwacht van een academicus dat hij academisch kan denken en rationele verantwoording kan afleggen van zijn denken. Kan hij dat niet dan moet hij zeggen dat het een existentiële overtuiging is en niet ergens tussenin gaan zitten.
Wat ‘de dingen’ inhouden: zie hierboven mij reactie op arnoud.
@Albert,
Je legt Hardebol een opvatting in de mond. Hij zou evolutie aanvaarden? Dat staat niet in het artikel.
Hij kiest voor het ‘niet weten’, maar zoeken. Jij kiest (als ik het goed interpreteer) ‘letterlijk lezen’ en verder niet kijken of nadenken. Nou vraag ik je: wat is dan intellectuele luiheid?
groet,
arnoud
Arnoud, laat mij 1 voorbeeld zien waarin ik geweigerd heb om na te denken.
p.s. ik kies helemaal niet voor een letterlijk lezen, maar voor een historisch lezen. Ik denk niet dat God letterlijk de adem in Adam zijn neus heeft ingeblazen. Waar mogelijk probeer ik wel letterlijk te lezen. In het geval van het licht op de eerste dag is dat een discutabel iets. Ik weet niet hoe ik dat moet zien. Mogelijke oplossingen breng ik graag te berde. De tijd zal het leren of ze houdbaar zijn.
In de aardlagen zijn immers resten van planten en dieren te vinden, terwijl de mens er nog niet was. De dood was er dus al voor de zondeval. Hoe stelt u zich dat voor?
Hardebol: „God noemt de dood als straf voor de mens. Adam en Eva moeten dus vooraf geweten hebben wat de dood inhield.”
Hieruit maak ik op dat hij evolutie als feit aanneemt.
@Albert,
Ik bedoelde niet dat je letterlijk niet wilt nadenken. Het gaat me om de zaak: jij spreekt over intellectuele luiheid en ik stel daar tegenover dat het intellectuele luiheid is om bevindingen die je als gelovige wetenschapper voor je eigen ogen ziet (zoals kennelijk Hardebol dat ziet) niet te willen zien.
Jij denkt wel degelijk na, want je probeert een oplossing te vinden voor de gegevens in Genesis 1, die op het eerste gezicht niet kloppen of in ieder geval niet direct aan logica voldoen.
Daarbij moet je je in hele ingewikkelde bochten wringen over ‘licht’ en ‘dag’ om Genesis 1 als historisch te ‘redden’. Ik heb mij vanaf mijn 12e jaar al afgevraagd hoe dit nu zat en ik altijd eerbiedig mijn hoofd gebogen voor het ‘niet weten’. Ik moet zeggen dat het een redelijke verademing is om Genesis 1 eventueel in een ander perspectief te mogen zien. Let wel: daarmee sla ik geen arm om de evolutie. Dat heeft daar in principe niets mee te maken.
groet,
arnoud
@ Albert,
“Hardebol: ‘God noemt de dood als straf voor de mens. Adam en Eva moeten dus vooraf geweten hebben wat de dood inhield.’
Hieruit maak ik op dat hij evolutie als feit aanneemt.”
Wat Hardebol zegt, lijkt me eerlijk gezegd logisch niet noodzakelijk.
Wat jij er evenwel uit concludeert is helemaal niet noodzakelijk. Als ik zeg dat ik televisie kijk, concludeer je dan dat ik elke avond gekluisterd aan de tv zit? Ik wil daarmee zeggen dat je sprong in conclusie wel erg groot is.
groet,
arnoud
@René,
“Overigens denk ik, dat de wetenschap wel iets kan zeggen over het ontstaan van moraal.”
Doel je dan bijvoorbeeld op vragen over ‘wreedheid’ in de natuur?
En op samenwerking voor het behoud van de soort?
Ik wil het niet op voorhand afdoen, maar wordt de interpretatie van ‘zonde’ dan niet heel ingewikkeld?
En wat betreft Jeroen P. Klopt het dat het ‘grote publiek’ eigenlijk een verkeerd beeld heeft van de evolutietheorie (Zelfd ná het Darwinjaar)?
Ik weet dat er op allerlei gebieden een verkeerd beeld is. Ik kan me al opwinden als er fout wordt geïnformeerd over elektriciteit en electronica bijvoorbeeld (bijv: een apparaat gebruikt 35 Watt per uur). Herken je dat?
groet,
arnoud
@René,
Het is wederom van de radar gevallen, daarom nog maar een keer:
“Overigens denk ik, dat de wetenschap wel iets kan zeggen over het ontstaan van moraal.”
Doel je dan bijvoorbeeld op vragen over ‘wreedheid’ in de natuur?
En op samenwerking voor het behoud van de soort?
Ik wil het niet op voorhand afdoen, maar wordt de interpretatie van ‘zonde’ niet heel ingewikkeld? Hoe zouden we dat theologisch moeten oplossen? Heb jij daar ideeën over?
groet,
arnoud
Arnoud, zonde en moraal zijn niet hetzelfde. ‘Moraal’ is onze interpretatie van iets dat zich in het brein afspeelt. Bestaat moraal? Wat is moraal? Gedrag is in ieder geval iets dat onder natuurlijke selectie valt. Moraal is veelal een vorm van gedrag, en kan dus ook geëvolueerd zijn.
Zonde is gedefinieerd door God, niet door de natuur. Het feit dat een bepaalde gedraging ‘natuurlijk’ is (bijvoorbeeld: de mens heeft de kenmerken van een soort die niet volledig monogaam is) betekent niet dat die ook niet zondig is (want overspel is zonde, door God gedefinieerd).
@René,
“zonde en moraal zijn niet hetzelfde”
In de christelijke ethiek zijn deze zaken toch onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Jij lijkt moraal en zonde op dezelfde manier te splitsen als het splitsen van wetenschap en geloof.
Je zegt dat zonde is gedefinieerd door God, niet door de natuur. Nu zegt de Bijbel dat de wereld zucht in barensnood. Geldt dat alleen voor de mensen?
de natuur is ook ‘in zonde gevallen’ door de wil van de mens die te overheersen.
Jouw ethiek lijkt me in de richting te gaan van deontologie: God definieert, en daarom is iets fout of zondig, los van hoe wij het beleven of interpreteren. Ik geloof daar niet in. Dat maakt God voor mij tot een despoot. Overspel is geen zonde, omdat God het zo heeft gedefinieerd, maar omdat God het ‘van het begin niet zo geweest is’ om een bijbelvers maar eens uit zijn context te halen.
Niet zondigen levert de beste manier van leven op, dat bedoel ik eigenlijk te zeggen. In jouw termen zou deze definiërende ‘ingreep’ van God de evolutie dus een handje helpen, wat in tegenstelling staat tot variatie en natuurlijke selectie.
groet,
arnoud
correctie
“maar omdat God het ‘van het begin niet zo geweest is’” moet zijn:
maar omdat God zegt dat het ‘van het begin.. is’