De wereld van de functionele hersenscans is opwindend, maar kent vele valkuilen. Wanneer je tijdens handeling X hersenkern A ziet oplichten, wat betekent dit? Hoe je het niet moet doen laat dr. Andrew Newberg, MD, zien in een video die net op de site Through the Wormhole is verschenen. Bekijk ‘m even voor je verder leest.
Newberg scande christenen, moslims, boeddhisten en atheïsten terwijl ze deden wat hun religie (of de afwezigheid daarvan) voorschreef: bidden, het goddelijke visualiseren of mediteren over niets. Het resultaat is verpletterend, als je de dramatische voice-over van Morgan Freeman moet geloven. Bij de christenen ziet de scan eruit alsof ze met iemand praten. Het taal-centrum en de frontale cortex lichten op. Bij de boeddhist is het vooral een visueel centrum dat oplicht. En bij de atheïst gebeurt er niets in de hersenen.
Dr. Andrew Newberg, MD, verklaart met enige verbazing in zijn stem: ‘Ze hebben dus echt het soort ervaring dat ze vertellen. In neurologische zin is het in ieder geval echt’. Beste dr. Andrew Newberg, MD, WAT HAD JE DAN GEDACHT?
Bij mijn beste weten lichten motorische centra in de hersenen op wanneer iemand in bed ligt en denkt over hardlopen. Dit fenomeen wordt zelfs gebruikt in revalidatiegeneeskunde. Visualiseren voordat je echt kunt revalideren schijn al te helpen, namelijk. En er zijn natuurlijk spiegelneuronen, die zorgen dat je hersenen pijn lijken te voelen wanneer je iemand anders op z’n duim ziet slaan. Kortom, hersenactiviteit kan je op allerlei manieren activeren.
Wat zegt deze studie? Dat mensen die een conversatie met God hebben, inderdaad de hersenactiviteit hebben die bij een conversatie hoort. En de activiteit van mensen die niets denken verschilt niet van de controlesituatie wanneer ze aan niets denken.
De opmerking dat de religieuze mensen neurologisch gezien inderdaad een gesprek hebben of iets zien was dus geheel voorspelbaar. Het was pas nieuws wanneer er iets totaal anders in de hersenen gebeurde.
Wanneer mensen zich intern gesprek voeren (dus ook als ze bidden) zie je dat in de hersenen. Maar waar anders zou je dat moeten zien? Volgens mij gaan mensen als dr. Andrew Newberg, MD, nog steeds uit van een soort van dualistisch wereldbeeld, waar het religieuze buiten de hersenen plaatsvindt. Maar de hersenen zijn voor de mens de enige plaats waar je een intern gesprek kunt voeren!
Wat zegt dit nu over religiositeit? ‘Die mensen ervaren echt wat ze zeggen te ervaren.’ Ja, dank je de koekoek. Dacht dr. Andrew Newberg, MD, nu echt dat millennia lang religieuze mensen deze ervaringen bewust simuleren, en dat dit grote geheim nog nooit was uitgelekt? ‘In neurologische zin is het echt.’ Ja, en dan? Dit zegt niets over de aard van religie of over het bestaan van enig god. Want als de gelovigen echt God ervaren is dit iets dat per definitie in de hersenen gebeurt. Omdat dat nu eenmaal de plek is waar we dingen ervaren.
Rene, ik denk dat je het onderzoek te kort doet. Je loopt te hard van stapel, je laat je meeslapen door een gevoel… Het is wel degelijk interessant. Het gaat er niet om dat denken, praten, dromen, voelen, zien, horen in de hersenen plaats vindt maar in welk deel van de hersenen, en met name dezelfde delen die ook actief zijn als we een echt gesprek voeren. Daarom hadden ze niet (alleen) een ‘baseline’ brain activity moeten laten zien, maar een ook echt gesprek als controle. DAT maakt het interessant! Ten tweede is interessant verschillen tussen christelijk en boedhisme. (…)
De laatste 2 zinnen in het filmpje zijn cruciaal om te bepalen hoe je de resultaten moet/kunt interpreteren. Je was bang dat de resutaten bewezen dat God alleen in de hersenen bestaat, en daardoor probeer je de experimenten te trivialiseren/marginaliseren.
Er spelen in dit bericht twee verschillende dingen waar geen onderscheid tussen gemaakt wordt.
Het gaat in eerste instantie om bidden waarbij dezelfde centra oplichten als bij het voeren van een gesprek. Dat is inderdaad helemaal niet verbazend en zegt niets over het wel of niet bestaan van God.
In de laatste paragraaf van dit bericht wordt de nadruk plotseling verschoven naar de ervaring van God. Dat is toch niet hetzelfde als bidden ofwel spreken met een wel of niet denkbeeldig persoon ?
@ Gert, bij een echt gesprek krijg je ook stimulatie in de auditieve cortex – want er komt iets je oren binnen. Dit is allemaal in een andere context al gedaan. Vandaar mij oordeel: zinloos.
@ marleen, die laatste sprong is inderdaad raar. Overigens vinden ‘godservaringen’ ook in de hersenen plaats. Maar dat geldt voor alle ervaringen. Dus opnieuw: het verheldert m.i. niets.
“Beste dr. Andrew Newberg, MD, WAT HAD JE DAN GEDACHT”
Hypotheses zijn er om te onderzoeken. Het zou schokkender zijn als je veronderstellingen “wat had je gedacht” als waarheid aanneemt zonder dit te onderzoeken.
“Het verheldert m.i. niets.” Het verheldert dus wel wat: Het verheldert dat jou hypothese waar is.
@WE, natuurlijk, hypotheses zijn er om te onderzoeken. Tenzij te al uitgezocht zijn. Mijn bezwaar is dat dit onderzoek niets toevoegd aan wat we al weten over de werking van het brein, noch aan ons begrip van religie.