De voorzitter van de Gereformeerde Bond, ds. A.J. Mensink, heeft in De Waarheidvriend, het weekblad van de Bond, nogal ferme uitspraken gedaan over theïstische evolutie. Volgens Mensink is het accepteren van de evolutietheorie een weg die ‘onbegaanbaar en ontoegankelijk’ is. Hij richt zich vooral tegen theoloog Gijsbert van den Brink, die namens de Gereformeerde Bond bijzonder hoogleraar aan de VU is – tot 1 juli, want hij is inmiddels benoemd tot gewoon hoogleraar ‘Geloof en wetenschap’ aan diezelfde universiteit.

Al enkele jaren onderzoekt Van den Brink in diverse publicaties wat de gevolgen van het accepteren van evolutie voor de christelijke geloofsleer zijn. Als theoloog spreekt hij zich niet uit over evolutie, maar hij baseert zich wel op de vele christelijke wetenschappers die evolutie accepteren als een wetenschappelijk gegeven. Mensink heeft een aantal (theologische) vragen bij het accepteren van evolutie. Dit zijn bepaald geen onbekende vragen voor wie al een tijdje meeloopt in de discussies over geloof en wetenschap. Hoe zit het met Adam en de zondeval? Met de ‘goede schepping’? Wat doen we met Romeinen 5? Het zijn wezenlijke vragen, waar Van den Brink ook mee bezig is.

Maar wat ontbreekt in zijn artikel, is een heldere visie op wetenschap. Veel christenen zullen – net als ik – langs de weg van de wetenschap tot de conclusie zijn gekomen dat evolutie hele sterke papieren heeft. Dat vraagt inderdaad doordenking van bepaalde teksten. Overigens, dat je af en toe je geloofsstandpunten doordenkt is niet geheel nieuw. Er zijn tal van gelovigen die op zeker moment van de ene naar de andere stroming binnen het christendom overgaan. Er is een gestage stroom vanuit de PKN-kerken richting evangelische gemeenten, maar ook vanuit evangelische gemeenten stromen weer mensen weg, onder meer naar meer liturgisch ingestelde kerken. Er zijn inmiddels tal van christenen die zichzelf ‘postevangelisch’ noemen.

Het doordenken van je standpunten is gezond, en gebeurt om tal van redenen. En het kan dus ook gebeuren op basis van wat je ontdekt in de wetenschap. Maar Mensink zegt er alleen dit over:

‘In de eerste plaats hebben we een verdere doordenking nodig op het gebied van wetenschapsdefinities en -filosofie. Hoe zeker zijn theorieën over de oorsprong van de mensheid, en welk gezag moeten we aan deze theorieën toekennen? Het zijn immers verklaringsmodellen, die altijd aan verandering onderhevig zullen zijn. In welke mate bieden zij ons dan kennis, en welke aard heeft deze kennis dan?’

Dit klinkt heel redelijk, maar doordat hij evolutie ‘onbegaanbaar en ontoegankelijk’ noemt, krijgt deze opmerking een geheel andere lading. Want hij kan blijkbaar niet accepteren dat hij de doordenking zal blijken dat het gezag van de evolutietheorie wellicht groot is.

We mogen alleen maar twijfelen aan de wetenschap, niet aan onze theologische interpretaties. Mensink negeert hier de waarschuwing van Paulus, die in 1 Kor 13:12 zegt dat ons kennen (van God!) nu nog onvolkomen is. Daarmee snijdt hij de weg naar een eerlijk onderzoek van de wetenschappelijke gegevens af. En dat is kwalijk, want daarmee diskwalificeert hij ‘Bonders’ met een natuurwetenschappelijke achtergrond. Hij heeft hen niets te bieden, behalve zijn machtswoord: evolutie is een no-go area.

Nogmaals, ik heb niets tegen de theologische vragen die hij stelt. Ik deel die vragen ook, maar heb in de loop der jaren ook wel wat antwoorden gevonden. Geen sluitende antwoorden, maar dat is nou net een van de ontwikkelingen die mijn eigen geloofsleven heeft doorgemaakt. De zekerheid over de kern van mijn geloof (die goed gedekt wordt door de klassieke belijdenissen, zoals die van Nicea) is toegenomen, maar buiten die kern ben ik veel minder uitgesproken geworden.

Waar de evangelisch-charismatische stroom waarin ik mijn geloofswandel begon nogal sterk was in zekerheden, ben ik nu van mening dat we God niet in onze zak kunnen hebben. We kunnen Hem niet narekenen in alles. We kunnen Hem wel vertrouwen, maar dat is wat anders. Ik sta dan ook helemaal achter het commentaar van Koert van Bekkum (docent aan de TU Kampen) over deze kwestie:

‘Leg daarom niet te veel bij voorbaat vast, maar vraag door. Laat het gaan over de Schrift als geschenk. Tref de bevindelijke toon. En alstublieft, sla niet ongemerkt de weg in van calvinisme naar rationalisme.’

Please follow and like: